Vragen aan en antwoorden van Marcel

Om de kennismaking makkelijker te maken, lees je hier wat extra achtergrondinformatie over mij.

Wat trekt jou zo aan in het communicatievak?

Toen ik begin jaren 90 solliciteerde naar de baan van beleidsvoorlichter, had ik nooit kunnen vermoeden dat ik me zo thuis zou voelen in dit vak. Maar het voelde al snel als een soort van tweede huid. Daar kwam bij dat ik er redelijk wat aanleg voor bleek te hebben, dat scheelt natuurlijk.
Ik heb bijvoorbeeld een journalistieke, maar vooral makkelijke pen. Na het gesproken woord is tekst in de communicatie het belangrijkste middel om je doelen te bereiken. Ik vind het dan ook een essentiële vaardigheid voor communicatieadviseurs om goed te kunnen schrijven en de teksten van anderen te kunnen beoordelen. Verder heb ik een generalistische instelling, een kritische en nieuwsgierige aard en een brede maatschappelijke ontwikkeling. Kortom, de belangrijkste ingrediënten voor een goede communicado zijn aanwezig.

Je hebt hart voor de 'publieke zaak'. Waarom eigenlijk?

Bij de belangrijkste keuzes in mijn leven, speelt de overheid altijd een grote rol. Mijn keuze voor Algemene Economie als studie, de specialisatievakken, het werken bij gemeentes en rijksoverheid, mijn politieke activiteiten, ze hebben allemaal een raakvlak met de overheid. De Engelse term voor ambtenaar spreekt me ook erg aan. Public Servant, publieke dienaar.

Wat mij het meest raakt, is het belang van de overheid voor ons allemaal. Het is de grootste 'community' die we als land hebben. We zijn er allemaal lid van, hebben allemaal een rol maar zien die allemaal totaal anders. Dat levert soms prachtige en ook tenenkrommende discussies op, maar ook ontroerende momenten als iedereen opeens even één wordt bij nationale momenten van trots en rouw. Vanuit het vak heb ik altijd de vraag hoe je mensen maximaal betrekt bij de besluitvorming machtig interessant gevonden. Hoe maak je duidelijk dat elke stem telt en tegelijkertijd dat niet alles kan? Die 'strijd', daar houd ik van.

Je hebt ervaring in de zorgsector. Wat is daar zo boeiend aan?

Binnen de zorg heb je sterk te maken met de emotionaliteit van het werk. De zorg gaat letterlijk van nieuw leven tot de dood. Zie je bij de overheid dat burgers meer en meer onafhankelijk (moeten) worden, in de zorg kan dat per definitie veel minder. Als je gespecialiseerde zorg nodig hebt, ben je als patiënt of cliënt veel afhankelijker. Het vereist veel van zorginstellingen mensen daarin respectvol en met optimale dienstverlening bij te staan. Die afhankelijkheid kun je bijna dagelijks voelen en dat maakt het belang van dat werk ook zo groot.

Maar er speelt nog iets. Vertrouwen en verbinding zijn voor mij cruciale factoren bij de communicatie. Daarom heb ik me altijd erg sterk gemaakt voor het vergroten van de betrokkenheid van burgers bij de overheid. Maar dat is net zo belangrijk in de zorg. Als patiënten, cliënten en belangenbehartigers niet serieus worden genomen, als de 'zorg' zonder betrokkenheid wordt georganiseerd, dan neemt het vertrouwen af. Dan is er angst, onzekerheid en daardoor een ongezonde sfeer. Daar heeft iedereen last van. Ook de zorgmedewerkers zelf.

In het directe verlengde van het vertrouwen ligt de reputatie. Zeker in een tijd van bezuinigingen is het voor een zorginstelling essentieel een goede reputatie te hebben en te houden. Daarin speelt congruente communicatie een belangrijke rol.

Wat vind jij belangrijk voor een afdeling communicatie?

Ik heb vaak (mee) kunnen bouwen aan de professionalisering van de communicatie en de afdeling. De invoering van participatiebeleid, de introductie van social media en het maken van een communicatiebeleidsplan zijn slechts enkele onderdelen daarvan. Het belangrijkste vind ik de positie die communicatie heeft in een organisatie.
Eigenlijk zou een afdeling communicatie niet nodig moeten zijn, hooguit voor perswoordvoering en corporate activiteiten. Heel veel directe communicatie met de belanghebbenden van een organisatie zou door andere medewerkers zo goed en normaal moeten zijn dat daar ook geen problemen door ontstaan. Helaas is de praktijk nog anders… Maar ik geloof erg in een afdeling communicatie die de organisatie leert communiceren.

Wat voor manager ben jij?

Voor mij staat centraal dat je het samen doet. Met elkaar, als team. Samen langdurig werken en bouwen aan wat voor mij een van de belangrijkste factoren is van onze samenleving: een goede relatie tussen organisaties, overheden en burgers. Gebaseerd op vertrouwen en respect.

Ik geef heel veel vertrouwen aan medewerkers. Zij zijn als het goed is toegerust op hun taak. Fouten maken mag, maar niet continu en ook bij voorkeur niet dezelfde fouten herhalen. Ik denk graag mee, coachend als dat gewenst is, wat de beste communicatieaanpak voor een bepaald probleem is.

Als afdelingshoofd vind ik het belangrijk samen met het team ervoor te zorgen dat de organisatie optimaal leert communiceren. Het is niet de afdeling communicatie die communiceert, maar de medewerkers zelf. Allemaal, van laag tot hoog in de organisatie. Zeker voor publieke organisaties zijn communicatie, dienstverlening en de manier waarop belanghebbenden bij het werk worden betrokken, belangrijk voor het succes.

Meer weten?

Uitgebreide informatie over mijn werk-, bestuurlijke ervaring en kennis vind je naast deze website ook op LinkedIn en in mijn curriculum Vitae.

De 7 eigenschappen van communicatie

Steven Covey is wereldberoemd geworden met zijn boek over de zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Maar niet alleen leiders hebben zeven eigenschappen. Ook communicatie kun je zeven kenmerken toedichten. En net als bij Covey ontstaat er dan vanzelf een achtste.

Congruente Communicatie is gericht op:

1. Vertrouwen (vergroten)
2. Verwachtingen (managen)
3. Verantwoorden (van beleid)
4. Verleiden tot verandering (van houding en gedrag)
5. Verbeteren (waar mogelijk)
6. Verzorgen van het bestaande (beheren)
7. Vertellen (informeren)

Dit alles maakt verbinding (achtste eigenschap).

Schrijven is schrappen

Nog steeds kom je beleidsnota’s tegen waar niet doorheen is te komen. De overheid heeft hierin een naam hoog te houden, maar ook andere organisaties en bedrijven kunnen er wat van. Ik geloof best dat de betreffende schrijver zijn best heeft gedaan, maar voor de gemiddelde lezer is het taaie stof. Umberto Eco is beter te verteren, en dat zegt toch wel iets.

En dat terwijl het niet echt moeilijk is beleidsstukken te schrijven die prettig leesbaar zijn, to-the-point en snel tot een besluit kunnen leiden. Want daar gaat het uiteindelijk om… een beleidsnota is niets anders dan een advies om een bepaald probleem op een bepaalde manier aan te pakken. Soms eenvoudige problemen, soms complexe. Maar het doel van de notaschrijver zou toch moeten zijn beslissers een snelle manier voor besluitvorming te geven. En dat is wat anders dan al je kennis te etaleren.

Willekeurige tips:

• De punt vind je rechts van de komma op je toetsenbord.
• Wees eerlijk tegen jezelf. Als je het niet snapt: schrap het dan.
• Als je leidinggevende doet alsof hij/zij het snapt: schrap het dan.
• Schrijf altijd met de lastigste lezer voor ogen. Dat is je partner niet.
• Denk na voor je schrijft, alleen dan schrijf je actief. Weet je nog: onderwerp, persoonsvorm, lijdend voorwerp.
• “Doe eens normaal, man.” “Doe lekker zelf normaal”. Oftewel: let op je toon. Wil je vertellen, verleiden, verwachtingen managen of vertrouwen creëren?
• Zit je vast in de tekst? Maak een nieuwe alinea en schrijf achter elkaar alle gedachten op die door je hoofd spoken. Doe dat drie minuten, zonder te corrigeren of terug te lezen. Ga dan iets anders doen. Als je na een kwartier terugkomt, kun je verder. Waarschijnlijk staan er bruikbare argumenten op het scherm.
• Vertrouw jezelf niet als lezer. Jij bent de deskundige, jij kent alle achtergronden. Laat altijd een leek je tekst beoordelen op logica, missende verbanden of onterecht gebruikte voorkennis.
• Leer van anderen. Zowel bij het lezen als in de feedback die je op je stukken vraagt en krijgt.
• Deel met anderen jouw schrijftips.

Haagse ervaringen met samenspraak

In 2009 was ik voor de gemeente Den Haag projectleider Communicatie van het samenspraaktraject: Sociaal Economische Agenda Den Haag 2020. Tijdens de samenspraak speelde de interactieve website denhaagin2020.nl (bestaat niet meer) een belangrijke rol. Tijdens een Open koffie in augustus 2009 vertelde ik over mijn ervaringen bij het project en gaf ik veel tips en leerpunten voor nieuwe samenspraak- en/of particpatietrajecten.